Gəlin stressimizdən başqa xalqlara da verək, adam simic olmaz

Çox adama məlumdur ki, Skandinaviya ölkələrində həyat şəraiti çox yüksəkdir və orada yaşayan əhali demək olar ki, ehtiyacın nə olduğunu bilmədən, firavan həyat sürür. Statistikaya görə İsveç, Norveç, Danimarka dövlətləri sosial təminat və qayda-qanun baxımından yaşamaq üçün ən əlverişli ölkələr sırasında birincilərdən hesab olunurlar. Bir başqa statistikaya görə isə, dünyada ən çox mənasız intihar halları elə bu ölkələrdə olur. Araşdırmalara görə bu ölkələrdə intihar edənlərin əksəriyyəti, özlərini stressiz həyat yaşadıqlarına görə öldürüblər. Yəni cəmiyyətləri o qədər ideallaşıb ki, insanların həyatında stress, əsəbiləşmək demək olar ki, yox olub. Hüquq və azadlıqlarının tam qorunması şəraitində stressiz, sosial problemləri çözülmüş vətəndaşlar nəticədə heç bir stimul tapmayaraq, özlərinə qapılırlar, ani bir inciklik, adi bir narahatlıqdan depressiyaya düşərək özlərini öldürürlər.


Ardı →

Kişi ədəbiyyatının şorgözlüyü

Üzüm ayağınızın altına, bir oxucum var, hər gün yeni şeir istəyir məndən. Lap nağıllarda hər gün qurban istəyən əjdaha kimi. Dünən dedim ki, bəs qışın gəlməsi şeir deyilmi? Yemədi.

Yenə üzr istəyirəm, böyüklərin əllərindən, kiçiklərin gözlərindən öpürəm, başqa bir oxucum da var, adama qəribə-qəribə suallar verir. Bir dəfə soruşdu ki, sizin ən, ən, ən böyük arzunuz nədir? Qaldım gözlərimi döyə-döyə.

Nə qədər axtardımsa, bu ən böyük arzu şoğəribi ürəyimin heç bir küncündə tapmadım. Yadıma düşdü ki, əslində mənim ən böyük arzum-filan yoxdu, eləcə su üzündə gəmi kimi yaşayıram özüm üçün. Amma bunu oxucuya deməkmi olar, biçarənin həyatdan əli üzülər, xəyalqırıqlığına uğrayar. Yenə sağ olsun, özü məni vəziyyətdən çıxardı, nəsə anlamadığım fəlsəfi şeylər danışdı, mən də dedim, elə sən deyəndi.


Ardı →

Biz hardan gəlirik və hara getməliyik?

Bəzən klassiklərdən birinin məqaləsini, şeirini, hekayəsini paylaşırsan. O dəqiqə bir neçə insan peyda olub, belə bir şərh yazır:

“Allah sənə rəhmət eləsin, Mirzə Cəlil. Allah sənə rəhmət eləsin, Sabir. Allah sənə rəhmət eləsin, Üzeyir bəy… Heç dəyişməmişik. Yüz il əvvəlki kimi qalmışıq. Yüz ildə heç nə dəyişməyib”.

Elə həvəslə dəyişməmişik yazırlar ki, elə bil dəyişmədiklərinə sevinirlər. Əvvəla, çox şey dəyişib. Onların zəhməti hədər getməyib. Biz çox vaxt necə ola bilərdik, necə ola bilərdi haqqında yox, necə var haqqında düşünürük.

Yuz il bundan əvvəl baş vermiş bir çox hadisələr təkrarlana bilər. Düzdü, Mirzə Cəlilin, Haqverdiyevin bir çox obrazlarına son vaxtlar daha tez-tez rast gəlirik. Amma ümumilikdə çox dəyişiklik var. Yüz il bundan əvvəl bir qadının səhər evdən çıxıb, işə getməsi möcüzə sayıla bilərdi. Bu gün minlərlə qadın işə gedib-gəlir. Yuz il bundan əvvəl bu qədər qız xeylaqının təhsil alması heç kimin ağlına gəlməzdi. Heç nə dəyişməyib deyənlər görünür, klassiklərin əsərlərini diqqətlə oxumayıblar və yaxud heç oxumayıblar. Əgər sən dəyişməmisənsə bu sənin problemindir. Mən dəyişmişəm.
Ardı →

Sıra mədəniyyəti

Yəqin ki, hər birimiz bankomatlarda, marketlərdə, avtobuslara minərkən və s. hallarda insanların heç bir sıraya məhəl qoymadan bir-birlərinin önünə keçməsinin və nəticədə, yaranan qarma-qarışıqlığın dəfələrlə şahidi olmuşuq. Həmin vaxt sual yarnır ki, axı bu insanlar niyə belə edirlər? Məgər belə aqressiv olmaqdansa, daha mədəniyyəli tərzdə davranıb, növbədə dayanmağı məqbul hesab edə bilmərikmi? Əlbəttə ki, edə bilərik, çünki bu, məhz bizlərin əlindədir.

Ancaq təəssüf ki... Təəssüf ki, bizlər metro stansiyalarının girişlərində quraşdırılmış post-terminallara gediş haqqı yükləmək üçün, demək olar ki, bir-birimizə aman vermirik. Hətta pik saatlarında elə hallar olur ki, ayaqlar altında qalıb tapdalananlar, çantaları cırılanlar, pərən-pərən düşüb bir-birini itirənlər də tapılır. Təəssüf ki, belə məqamlarda insanlar nə qocalara, nə uşaqlara, nə əliuşqalı qadınlara, nə də hamilə xanımlara yol və sıra vermək istəmirlər.
Ardı →

Münasibətlər dolanbacı

Zamanə dəyişib... 
İnsanlar dəyişib... 
Dəyərlər dəyişib... 

Özümü bir sosial varlıq kimi dərk etdiyim gündən həyatlarında və ətraflarında baş verənlərin günahını absurd hədəflərdə axtaran insanların gileylərini eşidirəm. Hamı hansısa dəyişikliklərdən narazıdır, narahatdır. Hər kəs sadəcə geyimini dəyişib həyatının, ətrafındakı insanların dünyagörüşünün, münasibətlərin, qondarma və saxta dəyərlərin olduğu kimi qalmasını arzulayır. Bir kimsə dəyişmək istəmir — nə özünü, nə də yaşadığı cəmiyyətin məhəlli prinsiplərlə, dünyagörüşü ilə hasarlanmış sərhədlərini…


Ardı →

Uzanmış Burun Sindromu

Biz Buratinoyuq?Aleksey Tolstoyun «Qızıl açar, yaxud Buratinonun sərgüzəştləri» nağılını və bu nağılın süjeti əsasında çəkilmiş eyni adlı filmi yəqin ki, çoxları xatırlayır. Uşaqlıqda bu nağılı çox sevirdim, filmi də həmçinin...

Evimizdəki çoxsaylı kitabların arasında bu nağılın diqqətimi xüsusi olaraq cəlb etməsinin isə, şübhəsiz ki, özəl səbəbi var idi...

Deməli belə...

Qonşularımdan bir oğlan, ondan 2 yaş kiçik olan bacısından qənaət etdiyi pulları almaq üçün hiyləyə əl atmışdı. Və qızcığazı inandırmışdı ki, əgər o pullarını torpağa basdırsa bir neçə gündən sonra həmin yerdən «pul ağacı» cücərəcək. Qızcığaz isə ildırım sürəti ilə böyüyən bu «ağac»ın «meyvə»lərini dərərək bütün arzularını həyata keçirəcəkdi... 


Ardı →

Zəhlətökən, mənasız suallar

Hər gün çoxlu suallar veririk bir-birimizə. Bunlardan bəziləri cavab almaq, nəsə öyrənmək üçündür. Bəziləri isə sadəcə artıq ənənəyə çevrilmiş və əslində cavabı olmayan suallardır. Bunlar arasında bizi əsəbiləşdirənlər, bezdirənlər də olur. O suallardan yadımıza düşənləri yığdıq bir yerə.

“Necəsən? Başqa nə var, nə yox? Ayrı vəziyyətin?”

Birinci suala cavab vermək olur, digər iki sual müəmmalıdır. Adam soruşmaq istəyir, səni konkret nə maraqlandırır? Başqa nə var nə yox? Bu nə deməkdir axı?
Davamı →

Ünsiyyət mədəniyyəti

dilin duşmənləri   Şifahi nitq mədəniyyəti, adi danışıq tərzi, insanların bir-birləri ilə anlaşması və ünsiyyətdə olması, mahnılar, ifalar, adi telefon söhbətləri belə dilin inkişafında mühüm rol oynayır. Bu mənada dünyanin ən qədim və zəngin dilləri sırasında ana dilimizin də öz yeri vardır. Təsadüfi deyil ki, antik ədəbi abidələrimizdən olan “Kitabi-Dədəd Qorqud” dastanlarının dili bu gün də hamını heyran etməkdədir. Hər bir dilin zənginləşməsində isə gündəlik həyatda işlənən şifahi nitq mədəniyyətinin, adi danışıq tərzinin, insanların bir-birləri ilə ünsiyyətdə olmasnın mühüm əhəmiyyəti vardır. Bir sözlə, hər bir insanın söz demək, danışmaq, öz fikrini başqalarına çatdıra bilmək qabiliyyəti onun danışıq mədəniyyətinin göstəricisidir. Bəs biz necə danışırıq? Adi məişətdə, ictimai yerlərdə, işdə, bazar-dükanda rastlaşdığımız insanlarla ünsiyyət qurarkən ana dilimizin gözəlliyini, zənginliyini, şirinliyini, danışıq mədəniyətimizi nümayiş etdirə bilirikmi? İşlətdyimiz sözlərin mənasına, vurğusuna, səsimizin tonuna diqqət yetiririkmi? Axı, ünsiyyət mədəniyyəti insanın digər bütün mənəvi keyfiyyətləri içərisində daha çox diqqət cəlb edir və dinləyənlərdə haqqımızda çox güclü təəssürat yaradır.
Ardı →

Gecə avtobusu

İşdən gec çıxanda havaya baxıram, xoşdursa, əlimi belimdə çarpazlayıb yolun qırağı ilə Yasamala doğru üz tuturam, küləklidirsə, acıdırsa, yaxınlıqdakı gecə avtobusukörpünün sonundakı beton dirəyin arxasına daldalanıb 94 nömrəli avtobusu gözləyirəm. Yolum çox uzaq olmasa da, bəzən elə olur ki, səhər mindiyim avtobusla da axşam geri dönürəm. Avtobusları bir-birindən ayırd edə bilməsəm də, sürücülərin sifəti yadımda qalır. Nədənsə mənə elə gəlir ki, avtobuslar səhər bir cür olurlar, axşam başqa cür. Bəlkə də, bu duyğunun avtobuslarla hər hansı əlaqəsi yoxdur, sərnişinlərin ovqatı ilə bağlıdır.  Səhər sərnişinlər həyəcanlı olurlar, əsəbi olurlar, ucadan danışırlar, axşamsa sakit, həlim, yorğun. Sanki adamlar səhər evdən uşaq şıltaqlığı ilə çıxıb axşam qoca müdrikliyi ilə geri dönürlər, bir gündə bir ömür yaşayırlar.

 Səhərlər təxminən eyni mənzərələr diqqətimi çəkir. İki nəfər yanaşı oturub, bəlkə, heç dönüb bir-birinin üzünə də baxmayıblar, hərəsinin də qulağında bir telefon, kiminləsə telefonla danışırlar. Ümumiyyətlə, yol gedərkən telefonla danışmaq geniş yayılıb, xoşumuza gəlir, xüsusilə də, avtobusda. Bilimirəm yol boyu öz başını qatmaq üçündür, başqallarına göstəriş üçündür, ya həqiqətən də, o zəngə ehtiyac var…


Ardı →

Jelelilər

Dərslər başladı. Çoxları üçün yeni avaraçılıq mövsümünə start verildi. İndi saçlarına jele vurmuş, qara dar köynəklər, ucu miz ayaqqabılar geyinmiş oğlanlar, evdə qalmaq fobiyası ilə yaşayan qızlar mövsümün açılışına çox sevinirlər.

***


Ardı →